Η έντονη αγάπη, εξαγνισμένη από την αληθινή άσκηση
τοποθετείται σαν προορισμός του ανθρώπου. Η οντολογική τρυφερότητα των μεγάλων
πνευματικών (άγιος Ισαάκ, άγιος Μακάριος) προς κάθε δημιούργημα μέχρι των
ερπετών και ακόμη μέχρι των δαιμόνων, συνοδεύεται από ένα εικονογραφικό τρόπο
να θεωρήσουμε τον κόσμο, να φανερώσουμε με διαύγεια τη θεία σκέψη, να
διαπεράσουμε το κοσμικό όστρακο μέχρι τον πυρήνα, κομιστή αισθήσεως. Είναι από
αυτή την πηγή πού έρχεται η χαρούμενη κοσμικότης της Ορθοδοξίας, η αδιάσειστη
αισιοδοξία της, η ανώτατη εκτίμηση της ανθρώπινης υπάρξεως: Μετά το Θεό, θεωρεί
κάθε άνθρωπο σαν Θεό.
Ο θείος Δάσκαλος, λέγει ο άγιος Μάξιμος, με ένα ευχαριστιακό
τρόπο τρέφει τους ανθρώπους από τη γνώση στον έσχατο προορισμό του κόσμου. Σαν
μια απέραντη παραβολή, ο κόσμος προσφέρει μια ανάγνωση της θείας ποιήσεως, πού
έχει εγγραφεί μέσα στη σάρκα του. Οι εικόνες των ευαγγελικών παραβολών, ή η
κοσμική ύλη των μυστηρίων δεν είναι τυχαίες. Τα πλέον απλά πράγματα είναι
ομοιόμορφα σε ένα πολύ καθορισμένο προορισμό. Το πάν είναι εικόνα, πανομοιότης,
μετοχή στην οικονομία της σωτηρίας, το πάν είναι ψαλμωδία και δοξολογία. Στο
τέλος τα πράγματα δεν είναι πια τα έπιπλα του κατέργου μας αλλά εκείνα του
ναού μας, λέγει ο Paul Claudel.
Τα δώρα και τα χαρίσματα προσδιορίζουν την κλήση του
ανθρώπου: να καλλιεργήσει το άπειρο πεδίο του κόσμου, να εγκαινιάσει όλες τις
αρχές των τεχνών και των επιστημών για να διαμορφώσει την ανθρώπινη ύπαρξη που
έχει συστήσει ο Θεός.
Παύλος Ευδοκίμωφ