Αν θα περιέγραφα με μία φράση το θρίαμβο του χριστιανισμού στην οικουμένη, ή ορθότερα το λόγο που επικράτησε στην οικουμένη - αλλάζοντας άπειρα τα πάντα χωρίς να αλλάξει τίποτα (αφού ποτέ δεν
ήταν οπαδός του εντυπωσιακού νεωτερισμού)
-, δεν γνωρίζω κάτι πιο
σαφές, πιο σύντομο, πιο καθοριστικό από τούτο:
Ο χριστιανισμός έχει μετατρέψει κάθε ανθρώπινη σχέση σε σχέση
συνείδησης.
Ο χριστιανισμός δεν αποσκοπούσε στο να ανατρέψει εξουσίες. Δεν
επιζητούσε μια θέση στον κόσμο, στον οποίον έτσι κι αλλιώς δεν ανήκει. Ζητά να εδραιωθεί στο χώρο της καρδιάς. Όπως το αίμα διαπερνά κάθε αγγείο, ο χριστιανισμός θέλει να διαπεράσει κάθε ανθρώπινη
σχέση και να τη μετατρέψει σε σχέση συνείδησης.
Πρόκειται για μια
αλλαγή εσωτερική και άπειρη, θέλει να διαποτίσει τις φλέβες του ανθρώπου με θεϊκό ιχώρ· να εμφυσήσει το αιώνιο μέσα του. Όταν η πιο
ταπεινή καρβουνιάρα λέει στον εαυτό της “κάνω τούτη τη δουλειά για
να βγάλω το ψωμί μου και την κάνω όσο καλύτερα μπορώ”, μιλά με τη
συνείδησή της. Λέγοντας “κάνω τούτη τη δουλειά για να τα έχω καλά
με τη συνείδηση μου” συνομιλεί κρυφά με το θείο, που της απαντά
κρυφά: “Μη μοχθείς να αλλάξεις την κατάστασή σου για να σε πουν
κυρία. Κάνε το χριστιανισμό δικό σου, και θα σου δείξει ένα σημείο
απ' όπου θα μπορείς να αλλάξεις τα πάντα. Και θα τα κινήσεις τόσο
ήρεμα, που κανείς δεν θα πάρει είδηση”, («ὁ κρυπτός
τῆς καρδίας ἄνθρωπος ἐν τῷ ἀφθάρτῳ τοῦ πραέος
καί ἡσυχίου πνεύματος...» Α΄ Πέτρου, γ΄ 4)
Ο χριστιανισμός φέρνει την πιο ριζική αλλαγή: αλλάζει κάθε ανθρώπινη σχέση σε σχέση συνείδησης, σε σχέση αγάπης. Και το κάνει σιωπηρά, γιατί είναι εσωτερικότητα. Μα θα μπορούσε ποτέ ο χριστιανισμός να είναι τίποτα άλλο;
Soren Kierkegaard