Έχει, άμεση σχέση η παραβολή αυτή
με τον Θεό Πατέρα και την ιστορία της ανθρωπότητας, πού χαρακτηριστικά
χωρίζεται σε δύο μέρη, σε δύο γιους.
Eμείς που βρισκόμαστε; Ποιόν
αντιπροσωπεύουμε; Δεν είναι εύκολο να πούμε. Είναι επικίνδυνο βιαστικά να
απαντήσουμε· αυτό μας διδάσκει η παραβολή.
Ο νεώτερος υιός από την αρχή πού
ζήτησε στανικά το επιβάλλον μέρος της ουσίας, μέχρις ότου δαπανήσει τα πάντα και
γίνει ισχυρός λιμός σ' όλη τη μακρινή χώρα και πεθάνει της πείνας αυτός και οι
πολίτες της χώρας εκείνης. . . Μέχρις ότου γίνουν όλα αυτά, ήταν ζαλισμένος,
δεν ήταν στα καλά του, ήταν έκτος εαυτού. Δεν μπορούσε να διακρίνει, να
καταλάβει τί έκανε. Μόνο μετά από όλα αυτά «ἦλθεν εἰς ἑαυτόν».
Άρα, αν βρισκόμαστε στην κατάσταση
αυτή του νεώτερου γιου, πριν έλθει εις εαυτόν, σημαίνει ότι είμαστε στην
πραγματικότητα εκτός εαυτών και δεν ξέρουμε που βρισκόμαστε, τί μας γίνεται, τί
αντιπροσωπεύουμε. Ή και αν νομίζουμε ότι ξέρομε —πού συνήθως νομίζουμε—
πέφτουμε έξω. Και μόνο αν έλθουμε εις εαυτούς κάποτε, με τη βοήθεια του Θεού,
θα ανακαλύψουμε τη φτώχεια και τη γυμνότητά μας.
Αλλά και ο πρεσβύτερος υιός δεν
είναι λιγότερο εκτός εαυτού. Ψεύδεται και αλλοφρονεί: Κάνει πεισματικά το
θέλημά του — «ὠργίσθη καί οὐκ ἤθελεν εἰσελθεῖν»— και νομίζει ότι έχει
όλο το δίκιο με το μέρος του. Αυτοδικαιώνεται με τα λόγια του και
ταυτόχρονα αναιρείται με τη διαγωγή του, αποδεικνυόμενος κενός οιηματίας, ξένος
προς το ήθος του ουρανίου Πατρός. «Τοσαῦτα ἔτη δουλεύω σοι»: Υπολογίζει
τον χρόνο, την κτίση· όχι την αιωνιότητα, την άκτιστη χάρη, πού μιά ροπή κάνει
θεολόγο τον ληστή πού μετανοεί.
Κατηγορεί τον αδελφό του για
ασωτεία και ανταρσία και ο ίδιος δεν υπακούει στον πατέρα του. Ενώ διαλαλεί την
διαρκώς άψογη στάση του —«οὐδέποτε ἐντολήν σου παρῆλθον»— την ίδια
στιγμή όχι εντολή αυστηρή για δουλειά αρνείται, αλλά παράκληση πατρική για
συμμετοχή σε οικογενειακή χαρά καταπατεί.
Άρα δεν είναι εύκολο μόνοι μας να
πούμε που βρισκόμαστε, γιατί μπορεί να πέφτουμε έξω, μπορεί να είμαστε εκτός
εαυτών και να μην το ξέρουμε, να μην το αντιλαμβανόμαστε.
Τί φοβερό να είσαι τόσο μακριά, ενώ
βρίσκεσαι μέσα στο σπίτι! Και το ακόμη φοβερότερο, να εφαρμόζεις τις εντολές
και να μην καταλήγεις στη γεύση του μόσχου του σιτευτού, να μην γίνεσαι
δαιτυμών λαμπρός του μεγάλου Συμποσίου που προσφέρεται «υπέρ της Οικουμένης».
Αρχιμ. Βασίλειος Ιβηρίτης