π. Αλέξανδρος Σμέμαν
Πηγή της ψευδούς θρησκείας είναι η
ανικανότητα να χαρείς, ή μάλλον η άρνηση της χαράς, ενώ η χαρά είναι
απόλυτα ουσιώδης επειδή, δίχως αμφιβολία, αποτελεί καρπό της παρουσίας του
Θεού. Δεν μπορεί κάποιος να γνωρίζει ότι υπάρχει Θεός και να μη
χαίρεται. Μόνο σε σχέση με τη χαρά, ο φόβος του Θεού και η ταπείνωση είναι
σωστός, γνήσιος και καρποφόρος. Έξω από τη χαρά, όλα γίνονται δαιμονικά, μια βαθύτερη διαστροφή κάθε θρησκευτικής εμπειρίας. Μια θρησκεία φόβου. Θρησκεία της ψευτοταπείνωσης. Θρησκεία
της ενοχής: τα πάντα είναι πειρασμοί και παγίδες – όντως πολύ
δυνατοί, όχι μόνο στον κόσμο, αλλά και μέσα στην Εκκλησία. Οι «θρησκευόμενοι»
άνθρωποι, κατά κάποιο τρόπο, βλέπουν τη χαρά με υποψία.
Πρώτη και κύρια πηγή όλων των πραγμάτων
είναι το «ευλόγει η ψυχή μου τον Κύριον…». Ο φόβος της αμαρτίας δεν μας γλυτώνει από την αμαρτία. Αυτό
που μας σώζει είναι η χαρά εν Κυρίω. Ένα
αίσθημα ενοχής ή ηθικότητας δεν μας απελευθερώνει από τον κόσμο και τους
πειρασμούς του. Η χαρά είναι το θεμέλιο της ελευθερίας, όπου καλούμαστε να σταθούμε. Που, πως και πότε διαστρεβλώθηκε
και αμβλύνθηκε αυτή η ατμόσφαιρα του Χριστιανισμού -ή μάλλον, που, πως και πότε
οι Χριστιανοί άρχισαν να κωφεύουν στη χαρά; Που, πως και πότε η Εκκλησία, αντί ν’ απελευθερώνει τους βασανισμένους
ανθρώπους, άρχισε να τους εκφοβίζει και να τους τρομοκρατεί με σαδιστικό τρόπο;
Οι άνθρωποι έρχονται συνεχώς για να
ζητήσουν συμβουλές. Και κάποια αδυναμία ή ψεύτικη ντροπή με συγκρατεί από το να
τους πω, «Δεν έχω καμιά συμβουλή να σας δώσω. Δεν
έχω παρά μια αδύναμη, ετοιμόρροπη, αλλά ωστόσο για μένα, αδιάλειπτη χαρά. Τη
θέλετε;» Όχι, δεν τη θέλουν. Θέλουν να συζητούν για «προβλήματα» και
να κουβεντιάζουν για «λύσεις». Όχι, δεν υπήρξε μεγαλύτερη νίκη του
Διαβόλου πάνω στον κόσμο άλλη απ’ αυτή την «ψυχολογοποιημένη» θρησκεία. Υπάρχουν τα πάντα στην ψυχολογία. Ένα πράγμα είναι σ’ αυτήν
αδιανόητο, αδύνατο: η χαρά!
Ημερολόγιο 1973-1983, Ακρίτας, Αθήνα 2004.