Μέ ἀφορμή τήν ἐπιστολή ἑνός ἀναγνώστη (βλέπε σχόλια στό κείμενο μέ τίτλο 29 ΜΑΪΟΥ 1453), σκεφτήκαμε νά θίξουμε τό θέμα Ἐκκλησία καί Ἑλληνισμός, τό ὁποῖο ἀπασχολεῖ πολλούς ἀδελφούς καί πού σχετικά μέ αὐτό ὑπάρχουν πολλές τάσεις, ἀπό τίς ἀκραῖες ἐθνικιστικές, μέχρι ἐκεῖνες πού ὑποστηρίζουν ὅτι ἡ Ἐκκλησία θά πρέπει ὁπωσδήποτε νά χωριστεῖ ἀπό τό κράτος καί νά ἀποδεσμευτεῖ ἀπό τήν ὅποια ἐθνική της ὑπόσταση. Θά καταγράψουμε ἐδῶ διάφορες ἀπόψεις πού συνυπάρχουν μέσα στό χῶρο τῆς Ἐκκλησίας μας. 
1) Ἀπόψεις πού ἐκφράζονται ἀπό πολιτικά κόμματα καί χαρακτηρίζονται ἀπό ἕνα ἀφόρητο ἑλληνοκεντρισμό, προγονοπληξία τοῦ τύπου ὅλα ξεκίνησαν ἀπό τούς Ἕλληνες, εἴμαστε ἀνώτεροι ὅλων κλπ. Οἱ ἀπόψεις αὐτές, νομίζουμε ὅτι ἐντάσσονται σέ μιά κομματική λογική καί δέν ἀφοροῦν τόν ὅποιο θεολογικό διάλογο. Ὅπως χαρακτηριστικά γράφει ὁ π. Γεώργιος Μεταλληνός: «Ὅπως, ἡ χωρίς ὀρθόδοξους προϋποθέσεις ὀρθοδοξολογία ἀποβαίνει ἐπιβλαβης γιά τήν Ὀρθοδοξία, το ἴδιο καί ἡ θρησκειοποίηση τῆς Ὀρθοδοξίας, συμπορευόμενη σέ μᾶς τούς νεο-έλληνες μέ τήν ἀρχαιοπληξία καί Ἑλληνομανία, βοηθεῖ τήν ἀνάπτυξη τοῦ ἐθνικισμού – ρατσισμοῦ, ὁδηγώντας στήν ἀπορθοδοξοποίηση τοῦ λαοῦ μας». (Βλέπε ὅλο τό κείμενο στό ΑΡΧΑΓΓΕΛΩΝ ΚΕΙΜΕΝΑ, 1/6/07, π. Γ. Μεταλληνός, Ἔθνος, ἐθνικισμός καί Ὀρθόδοξο φρόνημα).
2) Τήν ἄποψη πού ἐκφράζει μεγάλο μέρος τῶν Ὀρθοδόξων. καί πού ὑποστηρίζει ὅτι ἡ Ἐκκλησία παρ’ ὅλο τόν οἰκουμενικό της χαρακτῆρα, δέν μπορεῖ νά κόψει τούς δεσμούς της μέ τό ἔθνος, ἀφοῦ : «Οἱ Τοπικές Ἐκκλησίες πού αἰσθητοποιοῦν τό Ὅλο τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, σέ πολλές ἀπό τίς σημερινές περιπτώσεις ταυτίζονται πρός τίς Ἐθνικές Ἐκκλησίες πού μέ ἐσχατολογική αὐτοσυνειδησία ἐντός τῶν εὐχαριστηριακῶν πλαισίων, προβάλλουν τόσο πρωτογενῶς τήν ἄνω Ἱερουσαλήμ, ὅσο καί δευτερογενῶς τίς ἐπίγειες τοπικές γεωφυσικές, οἰκολογικές, ἱστορικές καί πολιτιστικές τους συναρτήσεις, ἐφ’ ὅσον αὐτές δέν παρεμποδίζουν τόν πρωτογενῆ σκοπό τους». (Βλέπε ὅλο τό κείμενο στό ΑΡΧΑΓΓΕΛΩΝ ΚΕΙΜΕΝΑ 2/6/07, Ἀρχ. Μᾶρκος Βασιλάκης, Ἐκκλησία Ἔθνος καί πατρίδα).
3) Τίς ἀπόψεις θεολόγων καί ἄλλων ἀδελφῶν πού ὑποστηρίζουν ὅτι πρέπει ὁπωσδήποτε νά διαχωριστεῖ ἡ Ἐκκλησία ἀπό τό ἔθνος. «Ἡ παρένθεση πού ἄνοιξε τό 1453, εἶίναι μᾶλλον καιρός νά κλείσει καί ἡ Ἐκκλησία νά ξαναγυρίσει στήν κυρίως ἀποστολή της, πού εἶναι ὁ εὐαγγελισμός καί ἡ μεταμόρφωση τοῦ κόσμου καί τοῦ ἀνθρώπου. Στήν δίψα τοῦ σημερινοῦ ἀνθρώπου γιά ζωή, ἡ Ἐκκλησία μπορεῖ καί ὀφείλει νά ἀπαντήσει μέ τήν δική της πρόταση ζωῆς, μέ τά δικά της «ρήματα ζωῆς αἰωνίου», καί ὄχι μέ τήν συνεχῆ ἐπίκληση τῆς προσφορᾶς της στούς ἀγῶνες τοῦ ἔθνους. Γι' αὐτό καί ἡ υἱοθέτηση ἑνός οἰκουμενικοῦ ἐκκλησιαστικοῦ λόγου, ἀπαλλαγμένου ἀπό τίς συνεχεῖς ἀναφορές στό ἐθνος καί στά σχήματα τῆς Κωνσταντίνειας περιόδου, δέν εἶναι ἁπλῶς ἕνα αἴτημα γνησιότητας καί πιστότητας πρός τήν ὀρθόδοξη παράδοση· εἶναι ταυτοχρόνως καί μιά ἀπολύτως ἀπαραίτητη καί ἐπείγουσα προϋπόθεση προκειμένου νά εἰσέλθει ἡ Εκκλησία μας στόν αἰώνα πού ζοῦμε καί νά μήν βρίσκει καταφύγιο σέ προηγούμενες ἐποχές», λέει ὁ θεολόγος Π. Καλαϊτζίδης, βλέπε ὅλο τό κείμενο ΑΡΧΑΓΓΕΛΩΝ ΚΕΙΜΕΝΑ 2/6/07, (Ζητεῖται νέος Ἐκκλησιαστικός λόγος).
Τό θέμα αὐτό τῆς σχέσης Ἐκκλησίας εἶναι τεράστιο, καί δέν μπορεῖ νά ἀναλυθεῖ σέ ἕνα ἰστότοπο. Ἐμεῖς τό θίγουμε ἁπλῶς, μιά καί τό ἀκοῦμε νά συζητιέται σέ διάφορες παρέες. Πάντως, ἐκεῖνο πού θέλουμε νά τονίσουμε εἶναι, ὅτι ἄν κάτι μᾶς γεμίζει χαρά κι ἐλπίδα, δέν εἶναι τό παρελθόν, ἀλλά τά ἔσχατα, τά ὁποία ποθοῦμε νά ζήσουμε τώρα. Μέσα στήν ἀφόρητη παρακμή τοῦ νεοελληνικοῦ βίου, ἐμεῖς (οἱ ἀνάξιοι κληρονόμοι) χαιρόμαστε γιά τά ὅσα σπουδαία μᾶς κληροδότησε ὁ Ἑλληνικός (καί ὄχι Ἑλλαδικός) πολιτισμός, μά μόνο στόν Χριστό ἐλπίζουμε καί στήν χάρη τοῦ Ἁγ. Πνεύματος.
Οἱ ὅποιες τάσεις (ἤ ἀποκλίσεις) κυριαρχοῦν σέ κάθε ἐποχή, δέν ἐμποδίζουν τήν ἁγιότητα τῶν μελῶν της. Ἔτσι, στόν 20ο αἰώνα εἴχαμε Ἁγίους ὅπως οἱ γέροντες Πορφύριος, Παΐσιος, Ἰάκωβος, κλπ, καί δίπλα τους πλειάδα ἀνωνύμων ἁγίων καί δικαίων. Τό ἴδιο θά συμβαίνει μέχρι τό τέλος τοῦ κόσμου, ἀνεξάρτητα ἀπό τό ἄν ἡ Ἐκκλησία στήν ἀνθρώπινη διάστασή της, θά περνᾶ περιόδους οἰκουμενικότητας, ἐθνοκεντρισμοῦ, ἤ «οἰκουμενισμοῦ». Θά ἐπανέλθουμε...